Okres świąteczny to czas radości, spędzania chwil z bliskimi, dzielenia się prezentami i ciepłem domowego ogniska. Jednak to także okres, w którym nasza aktywność w internecie gwałtownie rośnie — od poszukiwania inspiracji na prezenty, przez zakupy online, aż po kontakt z rodziną i znajomymi za pośrednictwem mediów społecznościowych.

Niestety, wzmożona aktywność cyfrowa przyciąga uwagę cyberprzestępców, którzy tylko czekają na moment naszej nieuwagi.

 

Dlaczego bezpieczeństwo cyfrowe jest ważne podczas świąt?

 

Z kilku powodów:

  • Wzrost liczby transakcji: Więcej zakupów w krótkim czasie oznacza więcej potencjalnych celów dla oszustów.
  • Pośpiech i emocje: Podczas przedświątecznej gorączki często działamy szybko i bezrefleksyjnie z powodu emocji, co ułatwia padnięcie ofiarą phishingu lub fałszywych ofert.
  • Okazyjne promocje: Kuszące rabaty i specjalne świąteczne oferty sprawiają, że jesteśmy mniej ostrożni i możemy łatwiej dać się nabrać na podejrzane propozycje.

 

Bezpieczne zakupy online: na co zwrócić uwagę?

 

  • Korzystaj z oficjalnych sklepów i renomowanych platform: Kupuj na znanych portalach (np. Allegro, Amazon), które inwestują w zabezpieczenia. Jeśli cokolwiek budzi Twoją wątpliwość – wejdź na stronę platformy wpisując jej adres w pasku przeglądarki i wyszukaj produkt.
  • Sprawdź opinie i recenzje sprzedawcy: Jeśli to możliwe, poczytaj opinie innych klientów.
  • Weryfikuj certyfikaty SSL: Strona z kłódką w pasku adresu oznacza, że połączenie jest szyfrowane. Obecnie może to niewiele znaczyć ale brak certyfikatu SSL powinien nas skutecznie zaalarmować.
  • Płatność kartą wirtualną lub systemami płatności online: Rozważ używanie wirtualnych kart jednorazowych, usług typu PayPal lub BLIK, by nie podawać bezpośrednio danych karty.

 

Jak chronić swoje urządzenia i dane osobowe?

 

  • Silne i unikalne hasła:
    • Stosuj długie kombinacje liter, cyfr i znaków specjalnych.
    • Dla każdego konta używaj innego hasła.
    • Najlepiej używaj managerów haseł takich jak np. keepass
  • Dwuskładnikowa autoryzacja (2FA):
    • Włącz 2FA tam, gdzie to możliwe (np. w banku, sklepie internetowym, e-mailu). W większości przypadków jesteś w stanie zrobić to z pomocą aplikacji Authenticator lub za pomocą wysyłania kodów jednorazowych na SMS.
    • Przykładowy komunikat SMS lub aplikacja autoryzująca zwiększa bezpieczeństwo logowania.
  • Regularne aktualizacje oprogramowania:
    • Aktualizuj system operacyjny, przeglądarki i aplikacje, by uniknąć luk w zabezpieczeniach. To zapewni, że Twój system ma najnowsze łatki bezpieczeństwa.
  • Programy antywirusowe i antymalware:
    • Zainstaluj oprogramowanie do ochrony przed wirusami i regularnie skanuj komputer. Pamiętaj, że płatne pełne wersje będą bardziej skuteczne niż ich darmowe odpowiedniki ale już nawet one podniosą Twój poziom bezpieczeństwa.
    • Przykładowy darmowy skaner: ClamAV (na Linux) lub darmowe wersje antywirusów renomowanych firm na Windows ( polecam osobiście Defender i AVG) i macOS (polecam AVG) .

 

Publiczne Wi-Fi: jak uniknąć zagrożeń?

 

  • Unikaj logowania do ważnych usług: Nie używaj publicznych hotspotów do logowania się do bankowości online, konta e-mail czy mediów społecznościowych.
  • Korzystaj z VPN: Sieci VPN szyfrują ruch internetowy. Dzięki temu Twoje hasła, dane osobowe i numer karty kredytowej są trudniejsze do przechwycenia.
  • Wyłącz automatyczne łączenie z Wi-Fi: Ustawienia Twojego smartfona czy laptopa mogą automatycznie łączyć się z otwartymi sieciami. Wyłącz to, by uniknąć przypadkowego wpięcia się do niebezpiecznej sieci.

 

Czy twoje dziecko jest bezpieczne w sieci w okresie świąt?

 

  • Kontrola czasu spędzanego przed ekranem: Ustal jasne zasady, kiedy i ile czasu dziecko może korzystać z internetu. WHO mówi, że dla dzieci poniżej dwóch lat powinno być zero czasu ekranowego, nie więcej niż godzina dziennie dla tych w wieku 2-5 lat, i nie więcej niż dwie godziny dla tych w wieku 5-17 lat
  • Filtry rodzinne: Skorzystaj z ustawień kontroli rodzicielskiej w systemach operacyjnych lub dodatkowych aplikacji, aby blokować nieodpowiednie treści. Pamiętaj jednak aby nie naruszać prywatności własnego dziecka ponieważ zemści się to na Ciebie bardziej niż ransomware.
  • Rozmowa i edukacja: Porozmawiaj z dziećmi o cyberzagrożeniach — wytłumacz, dlaczego nie powinny klikać w podejrzane linki czy podawać swoich danych obcym.

    Pomocny może być dla Ciebie projekt https://cyfrowyskaut.pl, który pomaga edukować dzieci i rodziców w tej materii.

 

Czym są oszustwa charytatywne i jak ich unikać?

 

  • Weryfikuj organizacje charytatywne: Sprawdź dane fundacji w oficjalnych rejestrach lub na stronach organizacji nadzorujących. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości nie klikaj w jakiekolwiek linki.
  • Nie ufaj wyłącznie historiom wyciskającym łzy: Cyberoszuści chętnie wykorzystują emocje, by wyłudzić darowizny.
  • Dokonuj wpłat bezpośrednio na zweryfikowane konto: Unikaj przesyłania pieniędzy przez podejrzane linki w e-mailach, a zamiast tego wchodź na oficjalną stronę organizacji.

 

Twoja świąteczna lista kontrolna bezpieczeństwa cyfrowego

 

Poniżej przedstawiam 10 praktycznych porad, jak zadbać o swoje i swoich najbliższych bezpieczeństwo w sieci w trakcie świąt, by uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.

 

  1. Aktualizacja oprogramowania: Sprawdź, czy Twój system operacyjny, przeglądarki i aplikacje są na bieżąco.
  2. Sprawdź hasła: Upewnij się, że każde konto ma silne, unikalne hasło.
  3. Włącz 2FA: Zastosuj dwuskładnikową autoryzację, gdzie to możliwe.
  4. Unikaj podejrzanych wiadomości: Weryfikuj nadawców, nie klikaj w linki z e-maili, które wzbudzają podejrzenia.
  5. Korzystaj z bezpiecznych sieci: Unikaj logowania do wrażliwych usług przez publiczne Wi-Fi.
  6. Edukuj domowników: Podziel się wiedzą o zagrożeniach z rodziną, w tym z dziećmi i seniorami.
  7. Weryfikuj organizacje charytatywne: Sprawdź wiarygodność każdej zbiórki, zanim wpłacisz pieniądze.
  8. Kontroluj publikacje w social media: Dbaj o prywatność, nie udostępniaj wrażliwych informacji.
  9. Korzystaj z antywirusa i VPN: Chroń swoje urządzenia i szyfruj ruch w sieci.
  10. Sprawdzaj transakcje bankowe: Regularnie monitoruj swoje konto, aby w porę wykryć nieautoryzowane płatności.

 

Dzięki powyższym wskazówkom możesz cieszyć się świętami bez obaw o swoje bezpieczeństwo w sieci. Pamiętaj, że kilka prostych zasad i odrobina ostrożności mogą znacząco zredukować ryzyko padnięcia ofiarą cyberprzestępców. W rezultacie będziesz mógł skupić się na tym, co w święta najważniejsze — spędzaniu czasu z najbliższymi.